Diyet Çeşitleri Nelerdir?

Diyetler, kilo verme veya kilo alma gibi belirli bir amaca yönelik olan içerisinde sağlıklı besinlerin yer aldığı bir yeme-içme programıdır. Diyet çeşitlerinin faydaları ve etkileri medya aracılığıyla günden güne popülerliğini artırmıştır. Diyetler kullanım amacına göre farklılık göstermektedir. Bazı diyetlerde karbonhidratlar, kaloriler kısıtlanırken bazı diyetlerde hastalıkların tedavilerinde kullanılır.

Popüler Diyet Çeşitleri

Diyetlerin amacı, kişilere kilo konusunda sağlıklı besinleri kalori ihtiyaçlarına göre önermektir. Diyet çeşitleri arasında birçok popüler diyet bulunmaktadır.

Dukan Diyeti

Dukan diyeti, diyette protein alımının artırılması karbonhidrat ve yağ alımının azaltılmasını amaçlayan bir diyet programıdır. Dukan diyeti, paketlenmiş gıdalar yerine doğal gıdalara odaklanır ve günlük fiziksel aktiviteyi teşvik eder.Dukan diyeti, insanların kilo vermesine yardımcı olsa da yapılan araştırmalar Dukan diyetinin bazı sağlık komplikasyonlarına yol açabileceğini göstermiştir.

Dukan diyetinin 4 aşaması bulunmaktadır;

1. Atak Evresi (1-7gün): Bu aşamada vücuda yüksek oranda protein yüklemesi yapılır. Günde sınırsız yağsız protein+1.5 yemek kaşığı yulaf kepeği yenir.
2. Seyir Aşaması (1-12 ay): Bir gün yağsız protein ve ertesi gün nişastalı olmayan sebzeler ile alternatif yağsız protein ve ayrıca her gün 2 yemek kaşığı yulaf kepeği tüketilir.
3. Konsolidasyon Aşaması: Sınırsız yağsız protein ve sebzeler, bazı karbonhidratlar ve yağlar, haftada bir gün yağsız protein, günlük 2.5 yemek kaşığı yulaf kepeği tüketilir.
4. Stabilizasyon Aşaması: Konsolidasyon aşaması yönergeleri izlenir, yulaf kepeği günde 3 yemek kaşığına çıkartılır.

Atak Evresinde Tüketilebilecek Yiyecekler

• Bu evrede yüksek proteinli gıdaların yanı sıra düşük kalorili besinler tüketilir.
• Yağsız dana, sığır eti
• Derisiz kümes hayvanları etleri
• Balık ve kabuklu deniz ürünleri
• Yağsız süt ve süt ürünleri

Seyir Aşamasında Tüketilebilecek Yiyecekler

• Bu evrede atak evresinde tüketilen besinlere ek olarak sebzelerde öğünlere dahil edilir.
• Ispanak, kara lahana, marul
• Yeşil yapraklı sebzeler
• Enginar, patlıcan, kereviz, domates, salatalık
• Yeşil fasulye, soğan

Konsolidasyon Evresinde Tüketilebilecek Yiyecekler

• Meyve: Günlük 1 porsiyon
• Tam Tahıllı Ekmek
• Peynir
• Nişastalı yiyecekler
• Et

Stabilizasyon Aşamasında Tüketilebilecek Yiyecekler

Stabilizasyon aşaması, Dukan diyetinin son aşamasıdır ve amacı önceki evrelerde elde edilen gelişimleri sürdürmektir. Bu nedenle tam olarak hiçbir yiyecek yasak değildir. Yine de takip edilmesi gereken belli durumlar da bulunmaktadır.

• Beslenme planında haftada bir gün yağsız protein içeren öğün olmalıdır.
• Fiziksel aktivite sağlanmalıdır.
• Her aşamada olan yulaf kepeği her gün 17,5 gram (3 çorba kaşığı) olarak tüketilmelidir.

Akdeniz Diyeti

Akdeniz diyeti, Akdeniz beslenme alışkanlıklarından esinlenerek hazırlanmış bir diyet türüdür. Akdeniz diyet içeriği, sebzeler, zeytinyağı, balık, tavuk ve işlenmemiş gıdaları teşvik eder. Akdeniz diyeti, beyin işlevini destekleme, kalp sağlığını geliştirme, kan şekeri seviyelerini düzenleme gibi birçok sağlığa faydalı işleve sahiptir.

Akdeniz Diyetinde Tüketilen Besinler

• Domates, brokoli, ıspanak, soğan, kuşkonmaz, enginar, patlıcan gibi sebzeler
• Kök sebzeler
• Elma, armut, muz, portakal gibi meyveler
• Kuru yemişler
• Baklagiller
• Kepekli tahıllar
• Balı/deniz ürünleri
• Kümes hayvanları etleri
• Süt ve süt ürünleri
• Sağlıklı yağlar

5:2 Diyeti

5:2 diyeti, en çok Birleşik Krallık, Avustralya ve İsveçte popülerdir. 5:2 diyeti, kısıtlı kalorili iki gün oruç sürecinden sonra beş günlük yeme sürecinden oluşur. Oruçlu günlerde erkekler için 600 kalori, kadınlar için 500 kalori alımı tavsiye edilir. Diğer günlerde de 2000-2500 kalori alımı yapılır.5:2 diyeti içeriğinde basit yapılı karbonhidratlar, işlenmiş gıdalar yerine protein ve sebze ağırlıklı besinler vardır. 5:2 diyetinin insan sağlığına pek çok faydası bulunmaktadır. Bunlar;

• Beyin fonksiyonların iyileşmesi
• Kalp rahatsızlıkları ve felç riskini azaltma
• Kilo kaybı ve kilo kontrolü
• Kolesterol ve kan şekeri seviyesini normal düzeylerde tutma

Paleo Diyeti

Paleo diyeti, paleolitik dönemde insanların tükettikleri besinleri yemeye odaklanan, atalarımız gibi yemek yemenin genetiğimizle uyumlu olduğu ve sağlığı desteklediği fikrine dayanır. Paleo diyetinin içeriği eski dönemlerde avlanan veya toplanabilecek olan kırmızı et, balık eti, sebzeler gibi besinlere dayanır.

Paleo Diyetinde Kaçınılması Gerekenler

• Yüksek fruktozlu mısır şurubu
• Makarna, buğday, arpa, çavdar
• Tam yağlı süt ürünleri
• Soya fasulyesi, ayçiçek yağı, mısır yağı
• Trans yağlar
• Yapay tatlandırıcılar
• İşlenmiş gıdalar

Flexitarian Diyeti

Flexitarian diyeti, kalori saymayı içermeyen bir yandan vejeteryan beslenme içeriğiyle aynı zamanda et tüketiminin olduğu bir esnek diyet programıdır. Flexitarian diyetinin faydaları arasında kalp hastalığı riskinin azaltılması, kilo kaybı, TİP 2 Diyabet riskinin azaltılması, kansere karşı koruma gibi faydalar vardır. Esnek diyet programının içinde meyveler, sebzeler, bitkisel proteinler, tam tahıllar, yumurta, süt ve süt ürünleri, yağlı tohumlar bulunmaktadır. Sınırlananlar ise, kırmızı ve beyaz et, rafine şekerler ve karbonhidratlardır.

Düşük Karbonhidratlı Yüksek Proteinli Diyetler

Düşük karbonhidratlı yüksek proteinli diyetler, insanların ekmek gibi karbonhidrat tüketiminde sınırlama yaparken yağsız et gibi normalden daha fazla protein tüketimini teşvik eder. Düşük karbonhidratlı yüksek proteinli diyetler kilo verme ve kas geliştirme için faydalı olsa da bazı sağlık problemlerine de yol açabilmektedir. Düşük karbonhidratlı yüksek proteinli diyetlerin içeriğinde yumurtalar, balık ve kabuklu deniz ürünleri, et, bazı süt ürünleri, nişastasız sebzeler, tohumlar, soya bulunurken diyette yasak olanlar; ekmek ve tahıllar, nişastalar, şekerli içecekler, işlenmiş yüksek karbonhidratlı gıdalar, mısır gevreği, alkol, meyve suyudur.

Atkins Diyeti

Atkins diyeti, 1960’larda kardiyolog Robert C.Atkins tarafından geliştirilen protein ve yağlara odaklanan karbonhidratları kısıtlayan bir diyet çeşididir. Atkins diyetinin amacı, optimal kilo kaybı ve sağlık için faydalı karbonhidrat, protein ve yağ dengesini sağlamaktır. Atkins diyeti 4 aşamadan oluşmaktadır.

1. Aşama İndüksiyon: Bu aşamada her öğünde balık, kabuklu deniz ürünleri, et, yumurta, peynir gibi protein kaynakları tüketilirken neredeyse tüm karbonhidratlar diyetten çıkarılır.
2. Aşama Dengeleme: Bu aşamada temel sebzelerden gelen 12-15 gr. karbonhidrat alımı devam eder. Şeker ilaveli yiyecekler yine bu aşamada da yasaktır.
3. Aşama Ön Bakım: Bu aşamada meyveler, nişastalı sebzeler, kepekli tahıllar yavaş yavaş diyete dahil edilir.
4. Aşama Ömür Boyu Bakım: Hedef kiloya ulaşınca bu aşamaya geçilir ve bu beslenme alışkanlığına devam edilir.

Atkins Diyetinde Yenebilecek Besinler

• Sığır eti, tavuk eti, kuzu eti
• Yağlı balık ve deniz ürünleri
• Düşük karbonhidratlı sebzeler ( ıspanak, lahana, brokoli vb.)
• Tam yağlı süt ürünleri
• Sağlıklı bitkisel yağlar

Ketojenik Diyet

Ketojenik diyet, vücudun enerji olarak kullanılmak üzere karaciğerde ketonlar ürettiği düşük karbonhidratlar diyeti olarak tanımlanır. Ketojenik diyette, karbonhidrat alımı azaltılarak vücut ketozis olarak adlandırılan bir duruma geçirilir. Ketojenik diyette besin alımı %70 yağ, %25 protein, %5 karbonhidrat olmalıdır. Genel olarak diyette 20-30 gr karbonhidrat alımı önerilir.

Ketojenik diyette alımı kısıtlanan yiyecekler; tahıllar, şeker, bal, meyveler, nişastalı ürünlerdir. Etler, yeşil yapraklı sebzeler, süt ve süt ürünleri, yağlı tohumlar diyette bulunabilen besinlerdir. Ketojenik diyet, kilo kaybında etkili olsa da sağlık açısından bazı riskleri de beraberinde getirir. Diyetin getirdiği ketozis durumu ile vücutta kramplar, kabızlık, kalp çarpıntısı gibi problemler oluşabilir.

Ketojenik Diyet Faydaları

• Kandaki insülin seviyesini dengede tutabilir.
• Kilo vermede etkilidir.
• Sürekli açlık hissini bastırabilir.
• Epileptik çocuklarda nöbet görülme sıklığını azaltır.

Ketojenik Diyetin Yan Etkileri

• İshal, kabızlık, bulantı, kusma
• Uyku sorunları
• Egzersiz performansında düşüş
• Karaciğer yağlanması
• Böbrek taşı
• Vitamin-mineral eksikliği

Hastalıklara Özel Diyetler

Hastalıkların ilerlememesi ve tüketilen besinlerden kaynaklı olumsuz sonuçların olmaması adına hastalıklara özel beslenme programları oluşturulmalıdır.

Bu sayfadaki içerikler sadece bilgi amaçlı yayınlanmıştır. Herhangi bir diyet tavsiyesi içermemektedir. Hastalıklara özel diyetler için mutlaka bir uzmandan destek alınması gereklidir.

Tuz Kısıtlı (Düşük Sodyum) Diyet

Sodyum, hücrelerinin fonksiyonunda, elektrolit dengesinde, kan basıncının düzenlemesinde gibi hayati önem taşıyan vücut olaylarında kullanılan temel bir mineraldir. Sodyum genellikle çoğu besinde bulunur fakat bitki bazlı gıdalar ve kümes hayvanları etlerinde daha az miktarda bulunur.

Düşük Sodyumlu diyetler genellikle hipertansiyon, böbrek hastalığı, kalp hastalığı olan ve aşırı sıvı birikimi olan hastalar için uygulanır. Diyette kürlenmiş veya tütsülenmiş etler, konserve sebzeler, ayran, tuzlu yiyecekler, fast food ürünleri, soslar ve çeşniler, meyve suları, alkol kaçınılması gereken yiyeceklerdir.

Düşük Sodyum Diyeti Faydaları

• Kan basıncını düşürür.
• Kanser riskini azaltmaya yardımcı olur.
• Gıda kalitesini artırır.

Diyabetik Diyet

Diyabet, pankreasın vücut için yeterli oranda insülin üretememesi veya üretilen insülinin vücut tarafından yeterli şekilde kullanılamaması sonucu yüksek kan şekeri ile seyreden bir hastalıktır. Diyabetin iki türü vardır. Bunlar Tip 1 Diyabet ve Tip 2 Diyabettir. Tip 1 Diyabet insüline bağımlı olan diyabet hastalığıdır. Tip 2 Diyabet ise insüline bağımlı olmayan diyabettir.

Açlık kan şekeri sağlıklı bireylerde 70-100 mg/dl, tokluk kan şekeri ise 100-140 mg/dl arasındadır. Diyabetik hastalarında ise kandaki bu şeker değerleri normal seyirlerden farklıdır.

Şeker Hastalığı Belirtileri

• Sık sık idrara çıkma
• Aşırı susama
• Aşırı açlık ve doymama
• Ağızda aseton kokusu
• Soğuk ter boşalması
• Ciltte kuruluk ve kaşıntı

Diyabetik Diyet

Diyabetik diyet, diyabetin tipine, yoğunluğuna, hastaların geçmişine ve bireysel gereksinimlerine bağlı olarak değişir. Diyabetik diyetlerde, öğün başına porsiyonlarda karbonhidrat sayımı yapılır ve diyet listesi bu plana göre oluşturulur.

• Günlük alınması gereken yağ, protein, karbonhidrat dengesi ölçülü ayarlanmalı
• Glisemik indeksi düşük olan besinler tüketilmeli
• Paketli gıdalardan uzak durulmalı
• Basit şeker içeren tatlı, bisküvi gibi yiyeceklerden uzak durulamalı
• Düzenli egzersiz yapılmalı

Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalığında Diyet

Böbreklerin farklı nedenlerle hastalanmasına ve görevini yerine getiremez halde olmasına kronik böbrek yetmezliği denir. Sağlıklı bireylerde böbrekler işe yaramayan üre ve kreatinin gibi zararlı maddeleri idrarla dışarı atar. Böbrek işlevi bozulduğu durumda bu süzme görevi yerine getirilemeyeceği için zararlı maddeler kanda birikir. Buna bağlı olarak diğer organlarında çalışması bozulur.

Kronik Böbrek Yetmezliği Belirtileri

• Ellerde, yüzde, bacaklarda şişkinlik
• İştah kaybı
• Bulantı, kusma
• Yüksek tansiyon
• Nefes darlığı

Kronik Böbrek Yetmezliği Diyet Tedavi

Bu diyette amaç bozulmuş böbrek fonksiyonu sürecini yavaşlatmaktır. Bu sebeple diyette tuz, potasyum, fosfor içeren besinlerin alımı azaltılır. Eğer diyaliz tedavisi alınmıyorsa patates, domates, portakal, muz, süt ve süt ürünleri, kuru fasulye, bezelye gibi gıdaların alımı kısıtlanır.

Eliminasyon Diyeti

Eliminasyon diyeti, hassas veya alerjen olabilecek gıdaların bulunması ve bunlardan kaçınmak için uygulanan bir yemek planıdır.

Gıda İntoleransı Belirtileri: Gıda intoleransının başlıca belirtileri; mide, bağırsak tahrişleri, baş ağrısı, kurdeşen, kaşıntı, konsantrasyon bozukluğudur. Sağlıklı gıdalar bile insanlar için sorun olabilecek birçok farklı kimyasallar içerir. Salisilatlar, aminler ve glutamatlar gibi birçok gıdada ortak olan maddeler, farklı kişilerde farklı semptomlar görülmesine neden olabilir.

En rahatsız edici gıdaları bulmanın en güvenilir yolu eliminasyon diyetleridir.
İnsanlar farklı genetiklere ve farklı yeme alışkanlıklarına sahip olduğundan eliminasyon diyetleri de bireysel olmalıdır.
Eliminasyon Diyeti Aşamaları: Eliminasyon diyeti 2 aşamadan oluşur. Bunlardan ilki eliminasyon evresi diğeri de yeniden tanıtma aşamasıdır. Eliminasyon aşamasında, vücutta semptom gösteren yiyeceklerin 2-3 hafta süresince diyetten çıkarılmasını içerir. Yeniden tanıtma aşamasında ise diyetten çıkarılan yiyecekler azar azar diyete tekrardan eklenir. Bu aşamada her gıda grubu 2-3 gün arayla diyete eklenmelidir. Çıkarılan yiyecekler tekrar diyete eklendiğinde bazı semptomların dikkatle izlenmesi gerekir. Bu semptomlar;

• Ciltteki kızarıklar
• Eklem ağrısı
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Bağırsak sisteminde değişiklerdir.

Eliminasyon diyetinde kaçınılması gereken yiyecekler; narenciye, süt, yumurtalar, çavdar, arpa, gluten, kabuklu deniz ürünleri, soya gibi besinlerdir.

Bu sayfadaki tüm içerikler sadece bilgilendirme amaçlı yayınlanmıştır. Herhangi bir diyet tavsiyesi içermemektedir. Diyet yapmak sağlığınız için son derece önemli bir konudur ve mutlaka bir uzmandan destek alınması gerekmektedir.